Αντισυνταγματικό το σύστημα υπολογισμού εισφορών στο ΙΚΑ

Η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας χωρίς να ανατρέψει στο σύνολό του το σύστημα υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών (ιδιοκτητών - κατασκευαστικών) με βάση αντικειμενικά κριτήρια (π.χ. εμβαδόν, όγκος έργου ή εργασίας), έκρινε αντισυνταγματικό τον νόμο 2434/96, στο μέτρο που περιορίζει υπέρμετρα τη δυνατότητα του ιδιοκτήτη του ακινήτου και του κατασκευαστή, να αποδείξουν ότι πραγματοποιήθηκαν λιγότερες ημέρες εργασίας από εκείνες που προσδιορίστηκαν από το ΙΚΑ με το αντικειμενικό σύστημα.

Κατά πλειοψηφία
Στην πράξη η δικαστική απόφαση (που ελήφθη κατά πλειοψηφία σε «κεκλεισμένων των θυρών» συνεδρίαση της Ολομέλειας και θα γίνει επίσημα γνωστή με τον νέο χρόνο) ανοίγει τον δρόμο για να μπορούν οι ιδιοκτήτες ακινήτων και οι κατασκευαστές ιδιωτικών κτιρίων, να αμφισβητούν σε κάθε περίπτωση το αντικειμενικό σύστημα υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών στο ΙΚΑ. Με τον τρόπο αυτό, εφόσον αποδείξουν ότι πράγματι χρειάστηκαν λιγότερες ημέρες εργασίας, τότε θα πρέπει να είναι λιγότερες και οι εισφορές προς τον ασφαλιστικό οργανισμό.

Ετσι ανάβει πράσινο φως για να αμφισβητηθούν δικαστικά ασφαλιστικές εισφορές, κάτι που πλήττει αντικειμενικά το ΙΚΑ. Πάντως η Ολομέλεια του ΣτΕ, απορρίπτοντας τους ισχυρισμούς του ιδιοκτήτη και της κατασκευαστικής εταιρείας πολυκατοικίας, δέχθηκε ότι οι ασφαλιστικές εισφορές που επιβάλλονται χάριν της κοινωνικής ασφάλισης των εργαζομένων σε αυτούς και στους εργοδότες, δεν αποτελούν φόρο ούτε οικονομικό βάρος, από εκείνα για τα οποία το Σύνταγμα απαγορεύει την αναδρομική επιβολή τους. Συνεπώς η καταβολή τους είναι κατ αρχήν υποχρεωτική, ακόμα και αναδρομικά.

Ωστόσο, το ανώτατο δικαστήριο, κάνοντας δεκτές τις αιτιάσεις ιδιοκτητών ακινήτων και της κατασκευάστριας εταιρείας πολυώροφης οικοδομής στην Τρίπολη που αμφισβήτησαν τις διατάξεις του ν. 2434/96, έκρινε ότι πράγματι οι διατάξεις του στο μέτρο που εφαρμόζονται σε συνδυασμό με υπουργική απόφαση του 1992, παραβιάζουν τις συνταγματικές διατάξεις που κατοχυρώνουν τη δικαστική προστασία, την αρχή της αναλογικότητας και την αρχή της ισότητας στην κοινωνική ασφάλιση. Σύμφωνα με την τελευταία αυτή αρχή, οι εισφορές πρέπει να αντιστοιχούν στην απασχόληση συγκεκριμένων εργασιών στο οικοδομικό έργο ή τις σχετικές εργασίες, για ορισμένο χρονικό διάστημα.

Εντούτοις, σύμφωνα με πληροφορίες, διαπιστώθηκε ότι η ισχύουσα νομοθεσία επιτρέπει να αμφισβητηθεί το σύστημα υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών με αντικειμενικά κριτήρια, μόνο στις περιπτώσεις που υπήρχε αποδεδειγμένη προσωπική απασχόληση του κυρίου του έργου (και συγγενών του α βαθμού) ή γινόταν μεταβολή του αρχικού σχεδίου και αναστολή (ή διακοπή) οικοδομικών εργασιών, τουλάχιστον για μία διετία (αργότερα προστέθηκε και η δυνατότητα ανταπόδειξης ότι χρειάστηκαν λιγότερες μέρες εργασίας, λόγω χρήσης νεότερων τεχνολογικών μέσων). Την ίδια στιγμή, ενώ ο νόμος περιόριζε υπέρμετρα τη δυνατότητα του ιδιοκτήτη (ή κατασκευαστή) να αποδείξει ότι απαιτήθηκε λιγότερη εργασία και συνεπώς οφείλονται λιγότερες εισφορές στο ΙΚΑ, αντίθετα επέτρεπε στον τελευταίο να προχωρήσει εκ των υστέρων σε επιβολή ακόμα μεγαλύτερων ασφαλιστικών εισφορών (από εκείνες που προσδιορίστηκαν αρχικά με το αντικειμενικό σύστημα), εφόσον μεταγενέστερα διαπιστωνόταν ότι οι ημέρες απασχόλησης συγκεκριμένων εργατών - τεχνικών ξεπέρασαν τελικά τον αντικειμενικό υπολογισμό.

Αρχή ισότητας
Ομως με αυτό τον τρόπο -δέχθηκε, σύμφωνα με πληροφορίες, το ΣτΕ- κάμπτεται η αρχή της ισότητας στην κοινωνική ασφάλιση (δηλαδή καταβολή εισφορών για αντίστοιχη πραγματική απασχόληση συγκεκριμένων προσώπων για συγκεκριμένο διάστημα), ενώ ταυτόχρονα εισάγεται ευμενής μεταχείριση υπέρ του ΙΚΑ, που μπορεί να αυξήσει τις ασφαλιστικές εισφορές, χωρίς να παρέχεται η αντίστοιχη δυνατότητα στους ιδιοκτήτες παρά σε ελάχιστες περιπτώσεις.

Του Αλέξανδρου Αυλωνίτη