Απαγόρευση νομιμοποίησης ημιυπαίθριων σε παραδοσιακούς οικισμούς

Αυτή τη φορά η Ολομέλεια έκρινε αντισυνταγματική τη νομιμοποίηση των ημιυπαίθριων χώρων σε παραδοσιακούς οικισμούς.

Ειδικότερα, η Ολομέλεια του ΣτΕ το περασμένο έτος με την υπ΄ αριθμ. 3500/2009 ομόφωνη απόφασή της όχι μόνο χαρακτήρισε αντισυνταγματική τη νομιμοποίηση των ημιυπαίθριων χώρων εντός και εκτός σχεδίου πόλεων, με όποιο τρόπο και αν αυτή επιχειρηθεί, αλλά ανέφερε ότι πρέπει να κατεδαφιστούν άμεσα. Δηλαδή να αφαιρεθούν από τους ημιυπαίθριους χώρους (μπαλκόνια, κ,λπ.) οι τζαμαρίες, οι τοιχοποιίες και τα αλλά υλικά με την οποία μετατρέπονται σε ωφέλιμους κατοικήσιμους.
Η νομιμοποίηση των ημιυπαίθριων χώρων προσκρούει σε μια πλειάδα συνταγματικών διατάξεων όπως για την προστασία του περιβάλλοντος και της πολεοδομίας, της ισότητας, του κράτους δικαίου, του σεβασμού της αξίας και της προσωπικότητας του πολίτη.

Η Ολομέλεια με την υπ΄ αριθμ. 3500/2009 απόφασή της δεν ασχολήθηκε ευθέως με το «νόμο Σουφλιά» για τους ημιυπαίθριους χώρους, αλλά με υπόθεση που αφορά αυθαίρετη κατασκευή στην Εκάλη και συγκεκριμένα το παλαιό ξενοδοχείο επί της οδού Θησέως 101-103, που έχει μετονομαστεί σε Life Gallery. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με την υπ΄ αριθμ. 3921/2010 απόφαση της Ολομέλειας του Ανωτάτου Ακυρωτικού Δικαστηρίου. Επίσης, πρέπει να αναφερθεί ότι ημιυπαίθριοι χώροι θεωρούνται και οι αυθαίρετες κατασκευές, εφόσον μετατραπούν σε κατοικήσιμους χώρους, δηλαδή, κλειστούν με τζαμαρία ή με μεταλλοκατασκευή ή κτιστούν, κ.λπ.
Με νέα απόφασή της η Ολομέλεια (3921/2010) ασχολήθηκε με ανάλογη περίπτωση, όχι όμως αυτή τη φορά σε περιοχή εντός ή εκτός σχεδίου πόλεων, αλλά σε παραδοσιακό οικισμό (Ερμούπολη Σύρου).

Συγκεκριμένα, η Ολομέλεια έκρινε ότι είναι αντισυνταγματική η νομιμοποίηση της νέας γενιάς των αυθαιρέτων εντός ή εκτός σχεδίου πόλεων ή εντός παραδοσιακού οικισμού που κτίστηκαν μετά την 31η Ιανουαρίου 1983 που άρχισε η ισχύς του «νόμου Τρίτση» (Ν.1337/1983), τα οποία έπρεπε κανονικά ήδη να είχαν κατεδαφιστεί. Η νομιμοποίηση των αυθαιρέτων, έχει ως συνέπεια την επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης των κατοίκων, την νόθευση και συνεχή ανατροπή του εγκεκριμένου πολεοδομικού σχεδιασμού, υπογραμμίζεται στην απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ.

Αναλυτικότερα, σύμφωνα πάντα με την υπ΄ αριθμ 3921/2010 απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ, αντιβαίνει στις συνταγματικές αρχές του κράτους δικαίου και του σεβασμού και προστασίας της αξίας του ανθρώπου, εφόσον θεμελιώδης επιδίωξη του κράτους δικαίου είναι η πραγμάτωση του Δικαίου στην Πολιτεία, που πρωτίστως επιτυγχάνεται με τη διαφύλαξη του κύρους του νόμου. Η υποχρέωση αυτή του Κράτους επιτελείται, μεταξύ άλλων, με τη θέσπιση πάγιων διατάξεων που ρυθμίζουν την ατομική και κοινωνική δραστηριότητα των πολιτών οι οποίοι, βάσει των κανόνων αυτών και μέσα στα πλαίσια της ρυθμίσεώς τους, ασκούν τα συνταγματικά κατοχυρωμένα ατομικά και κοινωνικά τους δικαιώματα και μετέχουν στην οικονομική και κοινωνική ζωή της χώρας (άρθρο 5 παρ. 1 Συντάγματος).

Εξάλλου, ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου, που αποτελούν πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας, επιβάλλουν στο Κράτος την υποχρέωση να εγγυάται υπέρ των πολιτών την πιστή εφαρμογή των νόμων, να προασπίζει τα νομίμως και όχι παρανόμως κτηθέντα από τους πολίτες αγαθά, καθώς και να σέβεται και να προάγει με κάθε πρόσφορο μέσο την εμπιστοσύνη των πολιτών στον νόμο και την έννομη τάξη, την ύπαρξη και τη διατήρηση της οποίας εγγυάται η αποτελεσματική λειτουργία των κρατικών υπηρεσιών επιβολής και εφαρμογής του νόμου.

Στη δε συνταγματική αρχή της ισότητας αντιβαίνει -σύμφωνα με την δικαστική απόφαση- διότι θέτει σε μειονεκτική μοίρα, έναντι εκείνων των οποίων οι ανεγερθείσες ή διαρρυθμισθείσες οικοδομές είναι αυθαίρετες λόγω παραβιάσεως των ισχυόντων όρων δομήσεως και χρήσεων γης αλλά εντούτοις εξαιρούνται από την κατεδάφιση, τους νομοταγείς πολίτες που έχουν ιδιοκτησία στην ίδια περιοχή και οι οποίοι, μολονότι ενήργησαν κατά την ανέγερση ή διαρρύθμιση μέσα στα πλαίσια των δυνατοτήτων τις οποίες παρείχαν οι νόμοι, θα υφίστανται του λοιπού εις το διηνεκές τις δυσμενείς πολεοδομικές συνέπειες των αυθαίρετων κατασκευών των γειτόνων τους, οι οποίες, αν και επιβαρύνουν τους όρους διαβιώσεως, διαφεύγουν την κατεδάφισή τους.

Ακόμη, στην υπ΄ αριθμ. 3921/2010 απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ επισημαίνεται ότι προκειμένου περί παραδοσιακών οικισμών παραβιάζεται επιπρόσθετα η «συνταγματική επιταγή για τη διατήρηση της φυσιογνωμίας και του παραδοσιακού πολεοδομικού τους ιστού». Συνεπώς η διάταξη του άρθρου 8 του Ν. 3044/2002 είναι «αντισυνταγματική διότι αντιβαίνει στο άρθρο 24 παράγραφος 5 του Συντάγματος και επομένως ανίσχυρη», σημειώνεται στην απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ. Να σημειωθεί ότι το άρθρο 8 του Ν. 3044/2002 επιτρέπει την εξαίρεση από την κατεδάφιση των νέων αυθαιρέτων κατασκευών.

Κατόπιν αυτών η Ολομέλεια του ΣτΕ ακύρωσε την από 13.9.2004 απόφαση του Νομάρχη Κυκλάδων που εξαιρέθηκε από την κατεδάφιση τριώροφη οικοδομή στην Ερμούπολη της Σύρου σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 3044/2002, όπως επίσης ακυρώθηκε και η από 22.9.2004 απόφαση της Διεύθυνσης Πολεοδομίας Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Κυκλάδων με την οποία επετράπη η ηλεκτροδότηση της εν λόγω οικοδομής.

ΑΠΕ-ΜΠΕ