Ενα βήμα πριν χαρακτηριστεί Περιφερειακό Πάρκο το Βουρκάρι

Μετά χρόνια αγώνων, ο σημαντικότερος υγροβιότοπος της Δυτικής Αττικής βρίσκεται πλέον ένα βήμα πριν από την απόκτηση ενός μόνιμου πλαισίου για την προστασία του. Το Συμβούλιο της Επικρατείας ενέκρινε το σχέδιο προεδρικού διατάγματος, με το οποίο το Βουρκάρι Μεγάρων θα χαρακτηριστεί Περιφερειακό Πάρκο και έτσι μένει η υπογραφή του από τη νέα ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος. Τα προβλήματα βέβαια εξακολουθούν να υφίστανται, καθώς ο υγροβιότοπος γειτνιάζει με βιομηχανική περιοχή.

Στον υγρότοπο του Βουρκαρίου, απέναντι από τη Σαλαμίνα, έχουν καταγραφεί 151 διαφορετικά είδη πουλιών.

Ο αλμυρός υγρότοπος του Βουρκαρίου, απέναντι από τη Σαλαμίνα, είναι ένα μέρος γεμάτο ζωή. «Στην περιοχή του υγροτόπου έχουν καταγραφεί 151 διαφορετικά είδη πουλιών, πολλά από τα οποία διέπονται από κάποιο καθεστώς προστασίας. Η σημασία του υγροτόπου είναι μεγαλύτερη κατά τη μεταναστευτική περίοδο, καθώς φαίνεται ότι πολλά είδη πουλιών χρησιμοποιούν τον υγρότοπο ως μεταναστευτικό σταθμό κατά το ταξίδι τους προς και από τους τόπους αναπαραγωγής», εξηγεί στην «Κ» η Ρούλα Τρίγκου, συντονίστρια ενημέρωσης δράσεων διατήρησης της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας.

Οπως εξηγεί, στο Βουρκάρι έχουν καταγραφεί είδη που χαρακτηρίζονται απειλούμενα σε παγκόσμιο ή εθνικό επίπεδο (λ.χ. Στεπόκιρκος). Αλλά και σημαντικοί αριθμοί χειμωνογλαρόνων, μελανοκέφαλων γλάρων (προστατευόμενα είδη), τριών ειδών ερωδιών, ψαραετών και άλλων πουλιών.

«Πρόκειται για τον μεγαλύτερο σταθμό μεταναστευτικών πουλιών στη Δυτική Αττική. Παλιά έφθανε σε έκταση τα 5 τ. χλμ., σήμερα καταλαμβάνει μόλις 1-2 τ. χλμ.», εξηγεί στην «Κ» ο κ. Στέργιος Τσαρπακλέας, εκπρόσωπος του συντονιστικού φορέα που ίδρυσαν το 2008 όλοι οι σύλλογοι της περιοχής με στόχο την κοινή δράση για την προστασία του Βουρκαρίου.

Η αιτία δεν ήταν άλλη από τις ανθρώπινες επεμβάσεις. Η μια πλευρά του κόλπου είχε χαρακτηριστεί βιομηχανική περιοχή, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Επίσης προβλήματα δημιουργούνται από τη διάσπαρτη αυθαίρετη δόμηση, αλλά και από την οικοπεδοποίηση μεγάλων εκτάσεων (700 στρ. αλμυροβάλτων χαρακτηρίστηκαν εποικιστικά κληροτεμάχια). Στην περιοχή έχουν γίνει εκτεταμένα μπαζώματα, ενώ δεν λείπουν τα περιστατικά παράνομης απόρριψης σκουπιδιών, λυμάτων κ.λπ. Σαν να μην έφθαναν όλα αυτά, το 2004 το παρακείμενο στρατιωτικό αεροδρόμιο επεκτάθηκε προς τον υγρότοπο. Μοναδικό μέσο προστασίας ήταν το γειτονικό ιστορικό τείχος της Αγίας Τριάδας, που ως μνημείο «ανέκοπτε» στο συγκεκριμένο σημείο την επέκταση των δραστηριοτήτων.

Το 2011 οι εκπρόσωποι των συλλόγων της περιοχής έφθασαν μέχρι την τότε υπουργό Περιβάλλοντος, Τίνα Μπιρμπίλη, που έδωσε εντολή να εκπονηθεί Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη και σχέδιο προεδρικού διατάγματος για την προστασία της περιοχής από τον Οργανισμό Αθήνας. «Εν τω μεταξύ εμείς παλεύαμε δικαστικά για να σταματήσουμε την εγκατάσταση δύο τσιμεντοβιομηχανιών και μιας μονάδας ηλεκτροπαραγωγής. Πετύχαμε να σταματήσουμε τη μια τσιμεντοβιομηχανία, για τις άλλες δύο περιπτώσεις εκκρεμούν προσφυγές στο ΣτΕ. Το 2011 ανεστάλη από το υπουργείο Περιβάλλοντος η έκδοση νέων οικοδομικών αδειών στην περιοχή ενόψει της έκδοσης του προεδρικού διατάγματος. Ηταν η πρώτη ανάσα που πήραμε ύστερα από χρόνια αγώνα».

Οι αντιδράσεις βέβαια δεν έλειψαν. Ιδιοκτήτες γης βλέπουν τα χρυσοφόρα «βιομηχανικά» τους οικόπεδα να μετατρέπονται (μέσω του χαρακτηρισμού της περιοχής σε Περιφερειακό Πάρκο) σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις. Οι δε επιχειρήσεις της περιοχής βλέπουν με κακό μάτι τους περιορισμούς που η θέσπιση ενός πλαισίου προστασίας θα φέρει. Τελικά η μελέτη και το σχέδιο προεδρικού διατάγματος ολοκληρώθηκαν το 2014, το σχέδιο υπεγράφη από τον τότε υπουργό Γιάννη Μανιάτη και εστάλη για προδικαστικό έλεγχο στο ΣτΕ. Τον Φεβρουάριο το Ε΄ Τμήμα του ανώτατου ακυρωτικού δικαστηρίου γνωμοδότησε θετικά, ανοίγοντας τον δρόμο ώστε να χαρακτηριστεί η περιοχή Περιφερειακό Πάρκο.

Οι τρεις ζώνες

Τι προβλέπει το διάταγμα; Η προστατευόμενη περιοχή χωρίζεται σε τρεις ζώνες. Στην πρώτη ζώνη ισχύουν σημαντικοί περιορισμοί για την προστασία του υδροβιότοπου και του τοπίου, ενώ επιτρέπεται η γεωργία και η κατασκευή ελαφρών υποδομών περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και ενημέρωσης. Στη δεύτερη ζώνη επιτρέπεται η γεωργική χρήση, η κατασκευή αποθηκών και συσκευαστηρίων γεωργικών προϊόντων, καθώς και η κατοικία. Ενώ η τρίτη ζώνη περιλαμβάνει τον οικισμό Νέο Μελί.

«Εμείς θέλαμε να καταργηθεί πλήρως όλη η βιομηχανική ζώνη, η οποία τελικά παραμένει, αλλά μόνο στη μια πλευρά (Πέραμα Μεγάρων)», λέει ο κ. Τσαρπακλέας. «Επίσης προβλέπεται ότι αν καταργηθεί κάποια στιγμή το στρατιωτικό αεροδρόμιο, τότε θα επεκταθούν τα όρια του Περιφερειακού Πάρκου προς τα εκεί. Μπορεί τελικά να μην πετύχαμε όσα θέλουμε, αλλά είμαστε θετικοί γιατί ύστερα από τόσα χρόνια προσπαθειών είναι μεγάλη επιτυχία να γίνει ένα πλαίσιο προστασίας, έστω κι έτσι. Τώρα απομένει να θεσπιστεί. Εμείς θα είμαστε εδώ να ελέγξουμε την εφαρμογή του».

ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΙΑΛΙΟΣ - kathimerini.gr