Και κίνητρα για «απόσυρση» κτιρίων

Του Γιωργου Λιαλιου

Ο τρόπος που χτίζαμε έως σήμερα πρόκειται να αλλάξει δραστικά, ώστε να παραδώσουμε στην επόμενη γενιά πόλεις πιο φιλικές στον πολίτη, πιο λειτουργικές, εναρμονισμένες στις σύγχρονες απαιτήσεις, αλλά και πιο «οικονομικές».

Το υπουργείο Περιβάλλοντος προσανατολίζεται σε μια ριζική αλλαγή -και όχι την... 23η αναθεώρηση- του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού (ΓΟΚ), ώστε να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις του μέλλοντος. Ποιες είναι αυτές; Να δίνει ουσιαστικά κίνητρα για την «απόσυρση» γηρασμένων κτιρίων, να ενσωματώνει όλες τις νέες εξελίξεις στον βιοκλιματικό σχεδιασμό, αλλά κυρίως να απελευθερώσει την αρχιτεκτονική από τη λογική των ενιαίων, αυστηρών κανόνων. Απαραίτητη προϋπόθεση, βέβαια, είναι η πλήρης αναδιάρθρωση του συστήματος πολεοδομικών ελέγχων. Η γενική γραμματέας Χωροταξίας και Αστικού Περιβάλλοντος του υπουργείου Περιβάλλοντος, κ. Μαρία Καλτσά, μιλάει στην «Κ» για τις ανατρεπτικές προθέσεις του «πράσινου» ΓΟΚ.

Ο νέος «πράσινος» (όπως τον αποκαλούν στο υπουργείο Περιβάλλοντος) Γενικός Οικοδομικός Κανονισμός, ξεκίνησε να μελετάται πριν από ένα έτος. Στόχος είναι οι υπηρεσίες του υπουργείου να καταλήξουν στον βασικό «σκελετό» των ρυθμίσεων μέχρι τα μέσα του 2011, ώστε στη συνέχεια να δρομολογηθεί το νομοπαρασκευαστικό πλαίσιο. Η βασική του διαφορά σε σχέση με το παρελθόν είναι ότι θα βασίζεται... στις παρεκκλίσεις. «Πράσινος ΓΟΚ σημαίνει πολλά "παράθυρα" στη νομοθεσία. Γι' αυτό και πρέπει να συνδυαστεί με έναν ολότελα νέο τρόπο άσκησης πολεοδομικών ελέγχων», εξηγεί η κ. Καλτσά.

Ποια είναι, λοιπόν, ορισμένα από τα βασικά σημεία του «πράσινου» ΓΟΚ;

1. Κίνητρα για μαζική απόσυρση κτιρίων.

«Οι πόλεις μας είναι γεμάτες κτίρια, που σε 15 - 20 χρόνια θα ολοκληρώσουν τον κύκλο ζωής τους», λέει η κ. Καλτσά. «Θα πρέπει, λοιπόν, να δημιουργήσουμε έγκαιρα το πλαίσιο για μαζικές αποσύρσεις κτιρίων λ.χ. στην Κυψέλη, στο Παγκράτι. Για παράδειγμα, το αντάλλαγμα αν από τη νέα δόμηση προκύπτει όφελος για την πόλη -π.χ. μεγάλοι ελεύθεροι χώροι πρασίνου- θα μπορούσε να είναι επιπλέον συντελεστής δόμησης».

2. Κίνητρα για έναν βιοκλιματικό και φιλοπεριβαλλοντικό σχεδιασμό.

«Κάθε κτίριο είναι σαν ένας οργανισμός: καταναλώνει πόρους και παράγει απόβλητα. Το βασικό θέμα, λοιπόν, δεν είναι ο όγκος του, αλλά το "αποτύπωμά" του», λέει η κ. Καλτσά. Η νέα νομοθεσία, λοιπόν, θα απαιτεί τον καλύτερο σχεδιασμό του κτιρίου, ώστε να καταναλώνει λιγότερη ενέργεια και να παράγει λιγότερα απόβλητα. Για παράδειγμα, το ελάχιστο ύψος ανά όροφο να είναι στα 2,40 μέτρα, ώστε να εξασφαλίζεται ο σωστός αερισμός του. Παράλληλα, θα πρέπει να υπάρχει πρόβλεψη για την εύκολη ενσωμάτωση μελλοντικών τεχνολογιών. «Οπως σήμερα έχει αλλάξει ο σχεδιασμός των κτιρίων ώστε να μπορούν να συνδεθούν με το φυσικό αέριο, έτσι ο μελλοντικός σχεδιασμός θα πρέπει να δίνει χώρο στις εξελίξεις. Nα υπάρχουν, π.χ. υποχρεωτικώς οριζόντια και κατακόρυφα φρεάτια μέσα στο κτίριο, ώστε να μη χρειαστεί να "ξηλώνεται" για κάθε αλλαγή».

3. Στήριξη καλών πρακτικών και τεχνολογιών εξοικονόμησης πόρων.

«Για παράδειγμα, να ενθαρρύνεις τη διάθεση υπόγειων χώρων για τις εγκαταστάσεις γεωθερμίας, τις διπλές σωληνώσεις για επαναχρησιμοποίηση του νερού μέσα στο κτίριο, τα φυτεμένα δώματα».

4. Η έννοια του συντελεστή δόμησης, δηλαδή των τετραγωνικών που επιτρέπεται να χτίσεις σε ένα σημείο, διατηρείται. Ωστόσο, αλλάζει η σημασία του όγκου του κτιρίου, που γίνεται πιο ευέλικτη (λ.χ. στα ύψη).

5. Δυνατότητα παρεκκλίσεων σε στοχευμένες περιοχές.

«Πρέπει να δούμε θετικά την αύξηση του ύψους των κτιρίων σε ορισμένες περιοχές. Για παράδειγμα, γύρω από σταθμούς του Μετρό. Γιατί να μην επιτρέψουμε μεγαλύτερα ύψη, αν τα κτίρια έχουν μικρότερο "αποτύπωμα"; Δεν θα μπορούσε ένα σούπερ μάρκετ να είναι όλο υπόγειο και στην οροφή του να δημιουργηθεί μια πλατεία;».

6. Ενσωμάτωση των, τεχνολογικά, νέων υλικών.

7. Αποδοχή και ενίσχυση των χώρων που ενισχύουν παθητικά την ενεργειακή συμπεριφορά του κτιρίου. «Για παράδειγμα, πολλά αίθρια, ή μεγάλοι, κεντρικοί φωταγωγοί».

8. Αλλαγή του τρόπου τοποθέτησης του κτιρίου στο οικόπεδο.

Μπορεί να αφορά πολλές περιπτώσεις. Για παράδειγμα, την ενίσχυση της "πανταχόθεν ελεύθερης" δόμησης με ενοποίηση των χώρων πρασίνου γύρω τους.

9. Υποχρέωση για συλλογή και διαχωρισμό των απορριμμάτων στα όρια του οικοπέδου.

10. Νέα διαδικασία ελέγχου.

«Οταν βασίζεις ένα πλαίσιο στις παρεκκλίσεις, τότε πρέπει να έχεις αυστηρούς πολεοδομικούς ελέγχους», λέει στην «Κ» η κ. Καλτσά. «Και δεν αναφέρομαι μόνο στον μηχανισμό ελέγχων, αλλά και στο αντικείμενό τους. Πρέπει λ.χ. να γίνει υποχρεωτικός ο έλεγχος στο στάδιο της θεμελίωσης».

Περιβάλλον και ποιότητα ζωής

Γιατί απαιτείται ένας νέος Γενικός Οικοδομικός Κανονισμός; «Οταν ξεκίνησαν οι πρώτες επαφές με επιστημονικούς και τεχνικούς φορείς, πριν από ένα έτος, διαπιστώσαμε ότι τα προβλήματα του σημερινού ΓΟΚ ήταν πολλά και δεν είχαν σχέση μόνο με τις επιμέρους ρυθμίσεις αλλά και συνολικά τη φιλοσοφία του», λέει στην « Κ» η γενική γραμματέας Χωροταξίας κ. Μαρία Καλτσά. «Οι λύσεις που είχαμε ήταν δύο. Να πάμε στην... 23η αναθεώρηση του ΓΟΚ ή σε κάτι πιο ριζοσπαστικό. Δεν είμαστε μαθημένοι στις ανατροπές, αλλά η θέσπιση ενός ανατρεπτικού ΓΟΚ είναι πλέον μονόδρομος. Να κρατήσουμε ό,τι καλό και λειτουργικό υπήρχε και να προχωρήσουμε».

Σύμφωνα με την ίδια, η βασική ανάγκη που θα καλύψει το νέο πλαίσιο είναι η προστασία του περιβάλλοντος και η βελτίωση της ποιότητας ζωής στις πόλεις. «Ο σημερινός ΓΟΚ δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της εποχής. Εχουμε καταλήξει να συζητάμε για τα πατάρια και τις σοφίτες και όχι αν κάποιος «σφραγίζει» όλο το έδαφος σε ένα οικόπεδο, επεκτείνοντας το υπόγειο έξω από την κάτοψη του κτιρίου. Υπάρχει μια εμμονή με το ανώτατο ύψος των κτιρίων, η οποία είχε μια λογική σε μια χώρα με έντονη σεισμικότητα, ωστόσο βασίζονταν στην παραδοχή ότι όλοι χτίζουμε με μπετόν. Σήμερα, τα υλικά αλλάζουν. Πρέπει λοιπόν να επαναπροσδιορίσουμε τους στόχους μας, να δώσουμε χώρο στην αρχιτεκτονική».

kathimerini.gr