Τοξική βόμβα τα τζάκια - Πιο επικίνδυνα από τα καυσαέρια

Η "ιλιγγιώδης" ταχύτητα με την οποία κινείται ο κρατικός μηχανισμός για την προστασία του πληθυσμού από την αιθαλομίχλη γίνεται παροιμιώδης.

Εξαγγελίες για μέτρα επί μέτρων πριν από ενάμιση μήνα και έκτοτε ουδέν νεώτερον. Αντίθετα, σε... εγρήγορση βρίσκονται τα μέτρα εκείνα που αναγκάζουν τους πολίτες να καίνε ό,τι βρουν για να ζεσταθούν.

Η Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) για την αντιμετώπιση έκτακτων επεισοδίων από αιωρούμενα σωματίδια, η οποία υπογράφηκε από τον υπουργό Περιβάλλοντος, Γιάννη Μανιάτη, στις 5 Νοεμβρίου, ακόμη "γυρίζει" από υπουργείο σε υπουργείο προκειμένου να μπουν και οι υπογραφές των συναρμόδιων υπουργών. Αλλά ούτε η πολυσυζητημένη απόφαση για την παροχή δωρεάν ρεύματος στις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού τις περιόδους που η αιθαλομίχλη χτυπά κόκκινο έχει ετοιμαστεί.

Την ίδια στιγμή, επιστημονική μελέτη του ΑΠΘ, ανιχνεύει 19 καρκινογόνες ουσίες (πολυαρωματικούς υδρογονάνθρακες) στα αιωρούμενα σωματίδια και προσδιορίζει, στον πληθυσμό των Θεσσαλονικέων, τον κίνδυνο καρκινογένεσης από την έκθεση σε αυτές, από 2 έως 6 περιπτώσεις ανά εκατομμύριο, ανάλογα με την ηλιακή ομάδα.

Παιδιά, η ευπαθής ομάδα

Στα παιδιά, ο κίνδυνος εμφανίζεται αυξημένος εξαιτίας διαφορών στη φυσιολογία τους και στη δροστηριότητά τους, όπως και στους κατοίκους περιοχών που εκτίθενται σε σωματίδια προερχόμενα από καύση βιομάζας. Γι' αυτό ενώ στους ενηλίκους ο εκτιμώμενος κίνδυνος καρκινογένεσης είναι περίπου δύο περιπτώσεις ανά εκατομμύριο πληθυσμού, στα παιδιά φθονεί τις έξι ανά εκατομμύριο.

Όπως προκύπτει από τις μετρήσεις των επιστημόνων του Εργαστηρίου Περιβαλλοντικής Μηχανικής στο ΑΠθ, υπό την επίβλεψη του αναπληρωτή καθηγητή Περιβαλλοντικής Μηχανικής κ. Δημοσθένη Σαρηγιάννη, η τοξικότητα των αιωρουμένων σωματιδίων είναι ορισμένες φορές ως και τέσσερις φορές πάνω από το ανώτερο επιτρεπτό όριο που προτείνει η ευρωπαϊκή οδηγία 2004 107 EC και οφείλεται στην παρουσία πολυαρωματικών υδρογονανθράκων.

Οι καρκινογόνες ιδιότητες των ουσιών αυτών αποδίδονται στην ικανότητά τους να προσβάλλουν το μακρομόριο του DNA και να επιφέρουν μεταλλάξεις εξηγεί ο κ. Σαρηγιάννης.

Πιο επικίνδυνα από τα καυσαέρια

Τα αποτελέσματα κατέρριψαν τον... αστικό μύθο που λέει ότι οι ρύποι των αυτοκινήτων είναι οι πιο επικίνδυνοι για την υγεία.

Όπως προέκυψε από την επεξεργασία των στοιχείων, στη Θεσσαλονίκη κατά την περυσινή χειμερινή περίοδο η τοξικότητα των σωματιδίων ήταν υψηλότερη στους σταθμούς αστικού υποβάθρου, όπου οι μετρούμενες συγκεντρώσεις σωματιδίων, τις ημέρες έντονης ρύπανσης, προέρχονταν κυρίως από την καύση βιομάζας (σε ποσοστό άνω του 70%).

Το αντίθετο παρατηρείται, κοντά σε δρόμους με μεγάλη κίνηση οχημάτων, όπου οι συγκεντρώσεις σωματιδίων είναι χαμηλότερες και η καύση βιομάζας είναι μικρή (περίπου 18%). Σημαντικά αποτελέσματα μπορεί να έχει και η διευκόλυνση της σύνδεσης στο δίκτυο φυσικού αερίου των κτιρίων στις μεγάλες πόλεις.

Σύμφωνα με τον ίδιο, όταν o ανθρώπινος οργανισμός εκτίθεται σε σωματίδια που περιλαμβάνουν πολυαρωματικούς υδρογονάνθρακες, ένα μεγάλο τμήμα (πιθανώς μεγαλύτερο του 80%) των εισπνεόμενων ενώσεων αναμένεται να εναποτεθεί στο επιθήλιο, δηλαδή τη φόδρα που ντύνει τους πνεύμονες, και να απορροφηθεί άμεσα από το αίμα.

Επιπλέον, μικρό μέρος απορροφάται και μεταβολίζεται στην τραχεία και στους βρόγχους. Είναι χαρακτηριστικό ότι η ανάλυση δεδομένων του ευρωπαϊκού ερευνητικού προγράμματος ESCAPE, το οποίο παρακολούθησαν 312.944 άτομα σε 17 χώρες για 13 χρόνια, έδειξε στατιστικά σημαντική συσχέτιση ανάμεσα σε μορφές καρκίνου του πνεύμονα και έκθεσης σε σωματίδια ΡΜ10 (με διάμετρο 10 εκατομμυριοστά του μέτρου) και ΡΜ2,5 (με διάμετρο 2,5 εκατομμυριοστά του μέτρου).

Όπως έδειξε η περίπτωση της πόλης Λόνσεστον της Αυστραλίας, όταν προωθήθηκε η χρήση φυσικού αερίου αντί για καύση ξυλείας για να ικανοποιηθούν οι ανάγκες θέρμανσης του πληθυσμού, παρατηρήθηκε, σύμφωνα με τον καθηγητή, σημαντική μείωση της θνησιμότητας από καρδιαγγειακά και αναπνευστικά νοσήματα.

Η λύση

Η καύση βιομάζας, αν δεν μπορεί να αποφευχθεί, καλό θα είναι να μετριαστεί και να γίνεται μόνο όταν υπάρχει πραγματική ανάγκη θέρμανσης και έλλειψη εναλλακτικών λύσεων, αναφέρει ο καθηγητής.

Η καύση θα πρέπει να γίνεται σε σωστά σχεδιασμένες και καλά συντηρημένες εστίες (κατά προτίμηση κλειστού τύπου), με χρήση στεγνής και καθαρής φυσικής ξυλείας. Σε αυτή την περίπτωση, σύμφωνα με τον κ. Σαρηγιάννη, είναι σημαντικό να αερίζονται καλά οι εσωτερικοί χώροι όπου βρίσκονται οι εστίες καύσης, έτσι ώστε να περιορίζεται η απευθείας έκθεση του πληθυσμού σε λεπτά και υπέρλεπτα αιωρούμενα σωματίδια.

Σύσταση προς τους πολίτες «να περιορίσουν κατά το δυνατό την άσκοπη χρήση τζακιών», προκειμένου να συνεισφέρουν στην προστασία της υγείας όλων, απηύθυναν εν τω μεταξύ απόψε, με κοινή ανακοίνωση, τα υπουργεία Υγείας και Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση, «άτομα με αναπνευστικό πρόβλημα ή καρδιοπαθείς καθώς και παιδιά θα πρέπει να περιορίσουν κάθε έντονη σωματική δραστηριότητα, ιδιαίτερα αν αυτή γίνεται σε εξωτερικούς χώρους.
Επίσης αναφέρει ότι άτομα με άσθμα μπορεί να χρειαστούν πιο συχνά εισπνοές του ανακουφιστικού φαρμάκου τους, ενώ για τους άνω των 65 ετών ζητείται να περιορίσουν τη σωματική τους δραστηριότητα».

«Η Γενική Γραματεία Δημόσιας Υγείας σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΕΚΑ παρακολουθούν την εξέλιξη του φαινομένου συστηματικά και θα ενημερώνει τους πολίτες», καταλήγει η ανακοίνωση.

Το Βήμα