Πράσινος πυρετός

το ελβετικό τοπίο

Πριν έναν χρόνο περίπου, οι Ελβετοί προσήλθαν σ' ένα χαρακτηριστικό δημοψήφισμα. Πολύ δημοκρατικά, τους ετέθη ένα πολύ λεπτό αισθητικό ζήτημα: Η ανέγερση τζαμιών (με τους μιναρέδες τους) θ' αλλοίωνε, μήπως, το τόσο μοναδικό αλπικό τοπίο; Σωστά μαντέψατε το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, δεν ήταν και δύσκολο [01]. Πόσοι, άλλωστε, μεγάλοι αρχιτέκτονες δεν ήταν, κι είναι, ελβετικής καταγωγής; Στις φλέβες των ευπατρίδων της αρχιτεκτονικής απαραίτητα ρέει το ιχώρ κάποιας ελβετικότητας. [Άραγε, πώς θα πήγαινε η λεπταισθησία ενός Botta, ενός Tschumi ή ενός Jeaneret στην Πρίστινα ή στο Τέτοβο; Στο Κούκσι να δεις!]

Έχοντας ένα τέτοιο προηγούμενο, αν ψάξετε να θαυμάσετε αιολικά πάρκα στην Ελβετία, θα ματαιοπονήσετε. Καλές κι άγιες οι ανεμογεννήτριες, αλλά προέχει το "αισθητικό" ζήτημα - και το αλπικό τοπίο είναι brand. Μπορούμε, όμως, να ψέξουμε τους (καλαίσθητους) Ελβετούς για περιβαλλοντική αναισθησία; Κάθε άλλο... Αυτοί έχουν green banking! Ωστόσο, οι ανεμογεννήτριες που, δια της απουσίας τους, προστατεύουν την αισθητική του ελβετικού τοπίου, πού άραγε να φυτεύονται; Ίσως η περίπτωση να 'ναι ιδιαίτερη ή σπάνια, αλλά μας δίνει ένα μέτρο για τον παγκόσμιο καταμερισμό της εκμετάλλευσης των "ΑΠΕ". Ακόμα, δηλαδή, κι η πράσινη ...επανάσταση έχει τη δική της λογική στην κατανομή της "ηπιότητας" και της "αειφορίας".

Αντίστοιχα, το ερώτημα θα μπορούσε να τεθεί για τον ίδιο καταμερισμό σε περιφερειακό επίπεδο, σ' αυτό ιντώ το νοτιοανατολικό άκρο της "νοτιοανατολικής Ευρώπης". Άραγε σε ποια ("πράσινα") νησιά ή θαλάσσιες ζώνες του Αιγαίου θ' "αναπτυχθούν" τα αιολικά δάση; Πώς θα κατανεμηθεί γεωγραφικά η προστασία του τουριστικού "προϊόντος" - σ' ό,τι, κι όπως, απέμεινε απ' αυτό; Θα δούμε "πάρκο" στην ανεμοδαρμένη Καλδέρα ή στον ειδυλλιακό ορίζοντα της Μυκόνου; Κι η μαυρίλα των φωτοβολταϊκών συστοιχιών πώς θα ..."διαντιδράσει" με τη λευκότητα των αιγαιακών οικισμών; [Το να προβλέψουμε γκριζάρισμα της "διάσπαρτης πόλης" δεν θα οφείλονταν, βέβαια, σε καμιά εικαστική ευαισθησία. Είν', απλώς, η αναγνώριση του τρόπου λειτουργίας ενός μηχανισμού πειθαναγκασμού, πάνω στη γκρίζα γεωπολιτική πτυχή του ζητήματος...]

Όπως και να 'χει, μελλοντικό πεδίον δόξης για designers το στυλιζάρισμα αυτών των στοιχείων καρα-βιομηχανικού σχεδιασμού, με φόντο πάντα τα δάση της απανταχού Βαυαρίας - ένα φωτομόντελινγκ της "Φύσης", στο εξής, μ' ό,τι θεματοποιήθηκε απ' αυτήν, για την προώθηση του οικολογικού εμπορεύματος...

Στα ηπειρωτικά τα πράγματα είν' αρκετά διαφορετικά. Στα ορεινά, κιόλας, οι κορυφογραμμές έχουν μετατραπεί στο άψε-σβήσε σε (γραμμικά) "πάρκα". Ας έρθουμε, τώρα, στο ..."slow track" των ημιορεινών και πεδινών, όπου διαγκωνίζεται ήδη η μονοκαλλιέργεια του φωτοβολταϊκού πάνελ μ' αυτήν του βιοκαυσίμου - αφού τέλειωσε και το ανέκδοτο της περασμένης δεκαετίας περί "αγροτοτουρισμού". Οι αιτήσεις των αγροτών κάθε είδους, ωστόσο λέει, για ένταξη στη φωτοβολταϊκή επένδυση έχουν ξεπεράσει κάθε έννοια ευπρεπούς ανταπόκρισης στο κάλεσμα της πράσινης ανάπτυξης. Αν ήταν δυνατόν, θα καλύπτονταν κάθε διαθέσιμη επιφάνεια αγροτικής γης, κι ακόμα παραπάνω, με το μέλαν πέπλο υποδοχής του ευεργετικού φωτός...

Αυτά τα καλούδια, όμως, δεν είναι για χόρταση. Υπάρχουν τεχνικοί περιορισμοί [δηλαδή, τεχνικές ρύθμισης κι ελέγχου], όπως ας πούμε η διατομή του δικτύου μεταφοράς της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας. Σου λέει, αυτοί, έτσι όπως το ξεκίνησαν, είν' ικανοί να μας κάψουν ώς και τα δίκτυα - στ' όνομα της Πράσινης Επανάστασης. Άσε που θα βάλουν τώρα τη Φύση να δουλεύει γι' αυτούς - και θ' αρχίσουν πάλι να ρεμπελιάζουν. Κι αυτό είναι κάτι, που η προτεσταντική ηθική δεν μπορεί να το επιτρέψει επ' ουδενί.

- Οπότε, τι θα κάνουμε με τα υπόλοιπα χωράφια, ρωτάνε οι αγρότες.
- Βάλτε βιοκαύσιμο, απαντά ο (οικο)συνήγορος του ("ενεργού" στο εξής) αγρότη.
- Απέ! ...συναινεί, φωτισμένος, ο αγρότης.

Συγνώμη, αλλά πού πήγε, ρε παιδιά, εκείνη η περίφημη "βιοποικιλότητα"; Δεν απευθύνω, βέβαια, το ερώτημα στον όποιο αγρότη, αλλά στον "ενεργό πολίτη".

Απ' την άλλη, δεν αποκλείεται να δούμε "καινοτόμες πρακτικές" του στυλ [με στυλ] όπως: πικνίκ στο αιολικό "πάρκο", κάμπινγκ σε φυτείες φωτοβολταϊκών, παρατήρηση ανεμογεννητριών [το "παρατηρητήριο" με τα παρελκόμενα, αβανταδόρικο θέμα για έναν διεθνή (αρχιτεκτονικό) διαγωνισμό ιδεών], κρυφτούλι ανάμεσα στις ελαιοκράμβες... [υπόκρουση Μπρέγκοβιτς]. Εν ολίγοις, έχουμε να διασκεδάσουμε (πικρά) με τις "ορθές" και "καλές πρακτικές" για τη χάρη αυτού που ονόμασε ο (σημερινός) πρωθυπουργός "ενεργειακό πολιτισμό"... κι όχι μόνο σ' ενδο-περιφερειακό επίπεδο.


η εκδίκηση του φωτός

Έχουμε εισέλθει στη μεταφυσική των "αγορών" [στον πληθυντικό]. Και στη δίνη τους. Αναπόφευκτα, κι η αγορά του φωτός, του αέρα, των υδάτων ...των απέ γενικότερα, απαλλοτριώνει κι αντιστρέφει με τον πιο ειρωνικό τρόπο, ό,τι μέχρι χτες αποτελούσε βασικό συστατικό της νεο-ελληνικής μυθοπλασίας. Ας πάρουμε το παράδειγμα του "εθνικού" φωτός.

Κάποτε, να θυμίσω, το "φυσικό", κατά τ' άλλα, φως απέκτησε "εθνικά" χαρακτηριστικά. Τι ο Wölfflin κι οι γερμανοί νεο-κλασικιστές, τι η γενιά του μεσοπολέμου, τι η γενιά του μεταπολέμου... Καζαντζάκης, Ελύτης κι επίγονοι εξύμνησαν το "εθνικό" φως. Τον βιασμό της φύσης του φωτός, ακολούθησε ένας δεύτερος (παρά φύσιν) βιασμός, καθώς το "αττικό" και "κυκλαδικό", κατά βάση, φως απέκτησαν και πανεθνική εμβέλεια. Ξυπνούσε ο άλλος στην Αλεξανδρούπολη ή στην Άρτα κι αναρωτιόταν σε ποια χώρα ζει. Κάποια στιγμή πείστηκαν οι πάντες για το "φως" που δεν έβλεπαν - εξ ου κι οι "κυκλαδίτικοι" οικισμοί στο Φανάρι της Κομοτηνής ή όπου Χαλκιδικής ανά την επικράτεια του εθνικού φωτός.

Και φτάσαμε σήμερα, να παίρνει κατά κάποιον τρόπο το φως την ...εκδίκησή του - που προμηνύεται καυτή. Για ελάτε, τώρα, σεις με το εξαίσιο φως και τους υπέροχους αγέρηδες! Μια και δεν έχετε, δεν σας έμεινε, τι άλλο να τα κάνετε, επειδή κάτι πρέπει να τα κάνετε, ας αρχίσουμε με μια γενική επένδυση με συστοιχίες φωτοβολταϊκών κι αιολικών συστημάτων κι έπονται τα θαύματα του υβριδισμού. Ο Τέταρτος Κόσμος, όπως αντιλαμβάνεστε, για να διατηρήσει την "ηπιότητα" και την "αειφορία" του, είναι - μεταξύ μας - αφάνταστα ενεργόφιλος.

Είτε παρεπιδημείτε, το λοιπόν, εκτός σχεδίου κι εντός ζώνης "εθνικού" φωτός είτε συμβάλλετε στο πράσινο-ξέπλυμα, στο μπογιάτισμα και το μερεμέτισμα της (οικο)παράγκας, έτσι κι αλλιώς, δεν παύει να ισχύει η διαπίστωση, ότι ο πλανήτης έχει μπει στη πρίζα. Πάντως, αν συναντήστε στο δρόμο σας "ενεργό" πολίτη, παραμερίστε: υπάρχει κίνδυνος να κολλήσετε τον πράσινο πυρετό. Έτσι μου 'ρχεται, να ζητήσω σχετική "μόνιμη στήλη" στο gra :-))

σημείωση
[01] Έγινε εκτενής αναφορά στην ορθοπολιτική αντίδραση από την υποκριτική Ευρώπη, στο κείμενο της Στυλιανής Φιλίππου, "Ο Πολιτισμός της Ευρώπης υπό Απειλή", στο Greekarchitects, 30-01-2010.

στον Γ. Σακ. για τα "χορταστικά" μας μαχαλο-workshops