Πύργος Πειραιά, ένας πύργος ιδεών

Ο διεθνής αρχιτεκτονικός διαγωνισμός ιδεών για την ανάπλαση των όψεων του «Πύργου Πειραιά» στόχευε πρωταρχικά στην αναμόρφωση ενός μικρού ουρανοξύστη σε μια μεσαίου μεγέθους πόλη. Στην ουσία όμως έθετε τα ερωτήματα του τί είναι ψηλό κτήριο σήμερα και πώς αυτό παρεμβαίνει και εντάσσεται στο αστικό τοπίο. Το αποτέλεσμα του διαγωνισμού καταδεικνύει ότι συμπορεύθηκε με τους προβληματισμούς μιας περιόδου όπου επιχειρείται στην αρχιτεκτονική ένας δραστικός επαναπροσδιορισμός εδραιωμένων θεωρήσεων και πρακτικών, τόσο στον τρόπο που με τον οποίο προσεγγίζουμε το κτιστό, όσο και στη σχέση του με το περιβάλλον.

Η αφετηρία για την προκήρυξη του διαγωνισμού ήταν η ανάγκη για ανασχεδιασμό ενός ανολοκλήρωτου από τη δεκαετία του 1970 κτηρίου γραφείων με εμπορικούς τους κάτω ορόφους. Ο σκελετός του κτηρίου είναι από οπλισμένο σκυρόδεμα και είναι οργανωμένος με τυπικό τρόπο - ένας κάθετος πυρήνας με ορόφους σε οριζόντιες στρώσεις. Η ανάπτυξη του κτηριακού όγκου προκύπτει έτσι από τα φυσικά όρια του σκελετού και τη θέση του στο οικόπεδο.

Με δεδομένο λοιπόν τον κυρίως κορμό του κτηρίου και με τις δεσμεύσεις του υπάρχοντος στατικού φορέα, ήταν αναμενόμενο ότι η κάθε συμμετοχή θα αναμετριόταν με αυτούς τους περιορισμούς, θα πρότασσε όμως τελικά μια ολοκληρωμένη σύλληψη του πύργου συνδυάζοντας και συνθέτοντας τη δομή με τις άλλες σημαντικές παραμέτρους κάθε σχεδιασμού όπως ο χώρος, η τεχνολογία, το κέλυφος, το αστικό, η αειφορία και βέβαια η τελική μορφή και η εικονική παρουσία.

Είναι γεγονός ότι τα προγραμματικά δεδομένα του διαγωνισμού οδηγούσαν εκ πρώτης στην αναζήτηση μιας νέας εξωτερικής μορφής, στην αντιμετώπιση δηλαδή του κελύφους ως ένδυση πρωτίστως παρά ως έκφραση μιας συνολικής θεώρησης ή έστω μιας εσωτερικής δομής και οργάνωσης. Είναι ακόμα γεγονός ότι η προκαθορισμένη στατική δομή του πύργου δεν ευνοούσε προτάσεις όπου το κατασκευαστικό σύστημα αποτελεί κυρίαρχο στοιχείο έκφρασης. Η πολυπληθής όμως συμμετοχή καθώς και η μεγάλη ποικιλία των προτάσεων σχετικοποίησαν τελικά τους αρχικούς περιορισμούς ανασύροντας με ουσιαστικό τρόπο στο προσκήνιο τα κρίσιμα ζητήματα που τίθενται στο σχεδιασμό των ψηλών κτιρίων: την ενεργειακή συμπεριφορά, τη σύνδεση με την πόλη, τη συμβολική διάσταση.

Ο βαθμός ελευθερίας στη σύνθεση και το εύρος της επεξεργασίας των σχεδιαστικών απαιτήσεων ορίζονται βέβαια σε μεγάλο βαθμό από το είδος της κάθε προκήρυξης: αναζήτηση ιδεών ή επιλογή ενός σχεδίου για εφαρμογή; Στην πρώτη περίπτωση η έμφαση δίνεται στην καινοτομία, στον πειραματισμό και στη φαντασία (βλ. για παράδειγμα τους διαγωνισμούς για ουρανοξύστες του μέλλοντος που οργανώνει το ηλεκτρονικό περιοδικό evolo.us). Στην δεύτερη περίπτωση ο σχεδιασμός φέρει με αποδοτικό τρόπο επιλύσεις κατασκευάσιμες.

Ο διαγωνισμός για τον Πύργο Πειραιά τοποθέτησε το ζητούμενο του σχεδιασμού ανάμεσα στην ιδέα και στην πραγματικότητα. Η προκήρυξη από το περιοδικό greekarchitects.gr και την εταιρεία DuPont (ολόκληρη η προκήρυξη σε παράρτημα) επιζητούσε από τη μία ιδέες ανεξαρτήτως κόστους, προσέφερε από την άλλη ένα ρεαλιστικό υπόβαθρο ανάπτυξής τους. Το ανοιχτό αυτό παράθυρο στην ευρηματικότητα και στην τολμηρή έκφραση όρισε εν πολλοίς και το περιεχόμενο των συμμετοχών αυτού του διαγωνισμού. Ένας συνολικός απολογισμός των κατατεθειμένων προτάσεων οδηγείται έτσι σε συγκρίσεις περισσότερο με έργα πρωτοποριακά και ερευνητικά (οι κατασκευές σε διεθνείς εκθέσεις όπως αυτή της Σαγκάης αυτή τη χρονιά αποτελούν καλό δείγμα) και λιγότερο με τα υλοποιημένα έργα της τρέχουσας αρχιτεκτονικής παραγωγής.

Οι προτάσεις
Η ελκυστικότητα του θέματος αποτυπώθηκε στο μεγάλο αριθμό των συμμετοχών. Αυτές προήλθαν από 44 χώρες με 950 συνολικά αρχιτέκτονες, σχεδιαστές και φοιτητές να λαμβάνουν μέρος κατανεμημένοι σε 380 ομάδες. Με τις μισές περίπου ομάδες να προέρχονται από την Ελλάδα (180), ο διαγωνισμός αυτός αποτέλεσε επιπρόσθετα για τις ελληνικές συμμετοχές μια ευκαιρία τόσο για να τοποθετηθούν σε σχέση με τις προτάσεις ενός τμήματος της διεθνούς αρχιτεκτονικής κοινότητας όσο και για να συναγωνισθούν μαζί της.

Από μια αρχική περιδιάβαση των πινακίδων προκύπτει αβίαστα η διαπίστωση ότι η βιοκλιματική παράμετρος είναι συντριπτικά παρούσα. Αν και η επίλυσή της σχεδιαστικά είναι άνιση, αποτυπώνεται και σε αυτήν τη συλλογή αρχιτεκτονικών σχεδίων το πνεύμα της εποχής ή αλλιώς η απαίτηση των καιρών για μια περιβαλλοντική ευαισθησία στο σχεδιασμό κτηρίων. Μια ακόμα γενική διαπίστωση αφορά στην ελευθερία και στην ευρύτητα με την οποία αντιμετώπισαν οι συμμετέχοντες τις απαιτήσεις και τους στόχους του διαγωνισμού. Η κάθε πρόταση ερμήνευσε με ιδιαίτερο τρόπο την σκόπιμα ανοιχτή και ευέλικτη προκήρυξη και κινήθηκε από τον πραγματισμό και το εφαρμόσιμο σχέδιο μέχρι τη διατύπωση καινοτόμων ιδεών έστω και αμφιλεγόμενων κατασκευαστικά. Ακόμα, πολλές προτάσεις μετέβαλαν το «κτηριολογικό πρόγραμμα» και είτε πρόσθεταν ορόφους είτε αφαιρούσαν λειτουργικούς χώρους. Άλλες πάλι, λιγοστές είναι η αλήθεια, επενέβησαν δραστικά στο φέροντα οργανισμό. Η μεγάλη συμμετοχή έδωσε πράγματι τη δυνατότητα ώστε να παρουσιαστεί μια μεγάλη ποικιλία προσεγγίσεων και να εκφραστούν όλες σχεδόν οι σύγχρονες σχεδιαστικές κουλτούρες, με την πλειοψηφία πάντως των προτάσεων να διατρέχεται από τις γνώριμες για τα ψηλά κτήρια τεχνικές για την επεξεργασία του κελύφους. τα πετάσματα όψεων (curtain walls), τα διπλά κελύφη και τα πολυεπίπεδα συστήματα όψεων, τις ενδιάμεσες περιοχές κ.α.

Παρά την ποικιλία και την ποικιλομορφία όμως των σχεδίων, είναι δυνατόν να αναγνωρισθούν δύο με τρεις στρατηγικές. Αυτό βοηθάει στην προσπάθεια για μια ομαδοποίηση των μελετών με άξονα την κυρίαρχη σχεδιαστική κατεύθυνση.

Μια πρώτη ομάδα μελετών επέλεξε ως πρωταγωνιστή την κτηριακή μορφή για να απαντήσει στο ερώτημα του τι μπορεί να είναι σήμερα ένας πύργος στον Πειραιά. Ο χειρισμός της μορφής βέβαια ποικίλει. Από την ενσωμάτωση σε αυτήν ένθετων κατασκευών, ενδιάμεσων χώρων ή και βιοκλιματικών στοιχείων, έως την πρόσδοση ενός σκηνογραφικού, μιντιακού ή και συμβολικού χαρακτήρα. Αυτή η αναζήτηση της αρχιτεκτονικής εκφραστικότητας, άλλοτε δοσμένης πληθωρικά και άλλοτε λιτά και ήπια, είναι πλειοψηφούσα με πάνω από τις μισές συμμετοχές να μπορούν να αναγνωρισθούν σε αυτήν την ομάδα.
Μια συγγενική στη μορφοδοτική αυτή επιλογή, με το άλλο μισό περίπου των συμμετοχών να την αντιπροσωπεύει, είναι η ομάδα μελετών η οποία είτε εμπνέεται από ιστορικές αναφορές είτε αντιμετωπίζει, με άμεσο ή έμμεσο τρόπο, τη σχέση του κτηρίου με την τοποθεσία και το αστικό τοπίο. Και εδώ η μορφή είναι το κυρίαρχο όχημα για να αποδοθεί η σχεδιαστική πρόθεση. Η επιλογή αυτή οδηγεί στη συνήθη προσπάθεια, από τη μία για προσαρμογή του κτηρίου στο χώρο ένταξής του (ένας ουρανοξύστης βέβαια από τη φύση του περισσότερο ορίζει παρά ορίζεται από τον περίγυρό του) και από την άλλη για διαχείριση του ερωτήματος: πόση τοπικότητα μπορεί να μεταφέρει ένα ψηλό κτήριο; Και αυτή η ομάδα επενδύει στη μορφοποίηση της κατασκευής.
Οι παραπάνω προσεγγίσεις αντιλαμβάνονται τον πύργο-κτήριο ως μάζα με σχεδιασμένο όγκο και σχήμα. Οι προτάσεις που τις αντιπροσωπεύουν έχουν σταθερές αναφορές στη διεθνή σκηνή και έχουν να επιδείξουν και σε αυτόν το διαγωνισμό εξαίρετα δείγματα. Αν και διαφορετικές ως προς την αφετηρία και τις προτεραιότητες που έθεσαν, οι 9 από τις 12 διακριθείσες μελέτες μπορούν να αναγνωρισθούν στην προσέγγιση του κτηρίου ως μορφοποιημένο όγκο (όχι απαραίτητα με φορμαλιστική διάθεση). Σε ότι αφορά όμως τα 4 βραβεία, μόνον μία από αυτές ξεχώρισε (συμμετοχή 656) λαμβάνοντας το ένα από τα δύο ισότιμα Γ' βραβεία. Η πλειοψηφία της κριτικής επιτροπής επέλεξε να τοποθετήσει στην κορυφή τις προτάσεις εκείνες οι οποίες, συνεχίζοντας και διευρύνοντας έναν πρόσφατο προβληματισμό, επαναπροσδιόρισαν ριζικά την υλικότητα του ψηλού κτηρίου.

Παρουσιάστηκαν πράγματι σε αυτόν το διαγωνισμό μία δεκάδα προτάσεων (όλες τους είναι ανάμεσα στις 69 προτάσεις που επιλέχθηκαν κατά την προκαταρκτική φάση της αξιολόγησης) οι οποίες αναθεώρησαν τη συμβατική αντίληψη για την όψη ως επιφάνειας και όγκου. Οι προτάσεις αυτές μετατόπισαν τον προβληματισμό στις έννοιες του ορίου και της υλικότητας. Προδιαγράφουν έτσι μια στρατηγική από - υλοποίησης του κτιστού η οποία γίνεται δυνατή χάρη σε τεχνικές, υψηλής ή και συμβατικής τεχνολογίας, οι οποίες προσφέρουν σε απόσταση από τον κυρίως κορμό ενός κτηρίου μια πλειάδα συστημάτων και συσκευών ικανών να αντιδρούν και αλληλεπιδρούν με τα φυσικά φαινόμενα: άνεμος, βροχή, φωτεινή ακτινοβολία. Το ενδιαφέρον με αυτά τα συστήματα είναι ότι εγγράφουν στη σύλληψή τους τη σχέση του κτιστού με το φυσικό και προδιαγράφονται έτσι ώστε να ικανοποιούν βασικές απαιτήσεις του βιοκλιματικού σχεδιασμού. Τα ίδια αυτά συστήματα μπορούν ακόμα να αποτελέσουν πηγές ενέργειας ενώ ταυτόχρονα προσδίδουν στο κτήριο έναν ανάλαφρο όσο και δυναμικό χαρακτήρα. Αυτή η ενσωμάτωση της τεχνολογίας στην αρχιτεκτονική και η ουδετερότητα απέναντι στην μορφολογική έκφραση υπενθυμίζει την άποψη του Mies van der Rohe διατυπωμένη 60 χρόνια πριν. « Ελπίζω να καταλαβαίνετε ότι η αρχιτεκτονική δεν έχει διόλου να κάνει με την επινόηση των μορφών. ... Η αρχιτεκτονική είναι το πραγματικό πεδίο μάχης του πνεύματος. Η αρχιτεκτονική .... είναι η αποκρυστάλλωση της εσώτερης δομής της, το αργό ξεδίπλωμα της μορφής της. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο αρχιτεκτονική και τεχνολογία είναι τόσο στενά συνδεδεμένες. ...». Η αναφορά σε αυτό το κείμενο του Mies καταδεικνύει το μακρόχρονο προβληματισμό για τη σχέση της αρχιτεκτονικής με την τεχνολογία και τη μορφή. Όμως τί εκπληκτική αντιστροφή επιτελείται στις μέρες μας για το πώς αντιλαμβανόμαστε το αρχιτεκτονικό έργο, τη δομή και την παρουσία του; Η πρόκληση του βιοκλιματικού σχεδιασμού οδηγεί με ώριμο πλέον τρόπο την αρχιτεκτονική σε μια διαδραστική σχέση με τα φυσικά στοιχεία και σε συνεργία με τη φύση. Η αρχιτεκτονική δημιουργείται πλέον από έξω προς τα μέσα και οι ευαίσθητες προς το περιβάλλον προτεινόμενες τεχνολογικές κεραίες του κτιστού γίνονται οι ίδιες το αρχιτεκτόνημα.

Είναι προφανές ότι αυτή η νέα αντίληψη για τη φυσική παρουσία της αρχιτεκτονικής και τη σχέση της με το φυσικό περιβάλλον μπορεί να μεταφερθεί και αποδοθεί με διάφορες σχεδιαστικές τεχνικές και τεχνολογικές εφαρμογές. Το Α' βραβείο  (συμμετοχή 110), το Β' βραβείο  (συμμετοχή 311) και το ένα από τα δύο Γ' βραβεία  (συμμετοχή 496) μας πρότειναν τρεις διαφορετικούς τρόπους ανάδειξης και διαχείρισης των φυσικών στοιχείων (η πρώτη συμμετοχή κυρίως τον αέρα, η δεύτερη κυρίως το νερό και η τρίτη κυρίως το φως). Η συνεπακόλουθη υποχώρηση σε δεύτερο πλάνο των συμβατικών κατασκευαστικών στοιχείων και άρα και της αντίστοιχης αρχιτεκτονικής τους έκφρασης, δημιουργεί μια νέα πραγματικότητα για την αντιληπτικότητα του «κτιστού» αλλά και επαναπροσδιορίζει τους όρους με τους οποίους κρίνουμε την ένταξή του στο περιβάλλον - τεχνητό και φυσικό. Οι τρεις αυτές προτάσεις ξεχώρισαν τόσο για τη δύναμη της σύλληψης όσο και για τον πειστικό τρόπο με τον οποίο διαχειρίστηκαν σχεδιαστικά την κεντρική τους ιδέα.

Η αξιολόγηση
Η δύναμη και η καινοτομία των βραβευμένων συμμετοχών, όπως και η σχεδιαστική ποιότητα όλων των προτάσεων που διακρίθηκαν, αναγνωρίστηκαν από μια πολυσύνθετη και πλουραλιστική κριτική επιτροπή. Όπως αναμενόταν, οι διαφορετικές αφετηρίες των 11 μελών της αποτυπώθηκαν κατά τη διαδικασία αξιολόγησης και εκφράστηκαν ζωηρά στην τελική επιλογή για το Α' βραβείο. Η σύγκλιση η οποία επιτεύχθηκε μέσα από μια διαδικασία βαθμολόγησης και πλειοψηφικής επιλογής (οι πίνακες αξιολόγησης παρατίθενται σε παράρτημα), ανέδειξε τελικά τις περισσότερο ενδιαφέρουσες και ολοκληρωμένες προτάσεις. Χάρη στην πολυμορφία της επιτροπής, αυτές οι διακριθείσες μελέτες αντιπροσωπεύουν σε μεγάλο βαθμό τους διαφορετικούς τρόπους σκέψης και τις διαφορετικές τάσεις που κατατέθηκαν. Καταδεικνύεται έτσι το πλεονέκτημα μιας πλουραλιστικής επιτροπής: αντιπροσώπευση στις διακρίσεις ενός ευρέος φάσματος προτάσεων με τα αξιολογότερα δείγματά του.

Εξετάζοντας πράγματι προσεκτικά τις επιλογές των κριτών και τη βαθμολογία σε όλες τις φάσεις της αξιολόγησης παρατηρούμε ότι για να επιτύχει μια πρόταση να διακριθεί (12άδα) και πολύ περισσότερο να βρίσκεται ανάμεσα στις 6 της Β' φάσης, δεν αρκούσε να λάβει κατά την Α' φάση την υψηλότερη βαθμολογία (βαθμός 8) από 2-3 κριτές. Έπρεπε να της δοθεί και καλή βαθμολογία (βαθμός 4 ή 5) από τουλάχιστον 3-4 άλλα μέλη της κριτικής επιτροπής. Τόσο λοιπόν η 12άδα όσο και η τελική 6άδα αναδείχθηκαν από μια ευρεία σύγκλιση. Από τις 6 πρώτες σε βαθμολογία συμμετοχές, ο κάθε κριτής κλίθηκε να υποδείξει την προτίμησή του για τη σειρά κατάταξης των βραβείων. Σε αυτή τη φάση εκφράστηκε μεν μια διασπορά στην επιλογή, οι δύο προτάσεις όμως οι οποίες προκρίθηκαν για την τελική επιλογή ξεχώρισαν είτε γιατί η μια διέθετε τους περισσότερους υποστηρικτές για Α' βραβείο (3 Α' επιλογές για την συμμετοχή 311), είτε γιατί η άλλη διέθετε την ευρύτερη συναίνεση (2 Α' επιλογές για την συμμετοχή 110 αλλά και 8 συνολικά υποδείξεις για βράβευση). Το τελικό αποτέλεσμα για την επιλογή του Α' βραβείου επισφραγίστηκε από 7 κριτές οι οποίοι προέκριναν περισσότερο τη σχεδιαστική ιδέα και την πρωτοτυπία της συμμετοχής με κωδικό 110 από τη δυνατότητα άμεσης εφαρμογής της. Οι υπόλοιποι 4 κριτές, αν και αναγνώρισαν (οι 2 τουλάχιστον από αυτούς) τις αρετές των δύο επικρατέστερων προτάσεων, δεν συμμετείχαν στην τελική επιλογή αδυνατώντας να αποδώσουν το Α' βραβείο σε προτάσεις οι οποίες δεν πληρούσαν το δικό τους βασικό κριτήριο της κατασκευασιμότητας. Οι αιτιολογικές εκθέσεις των μελών της κριτικής επιτροπής παρατίθενται σε αυτόν τον κατάλογο και συμβάλλουν στην κατανόηση της άποψης και της στάσης του καθενός, εμπλουτίζουν δε με τις διαφορετικές οπτικές τους τον προβληματισμό που αυτός ο διαγωνισμός ανέδειξε. Ιδιαίτερα σε ότι αφορά την πρόταση για έναν "Windscraper" που κατέθεσαν οι αρχιτέκτονες Matthias Hollwich και Marc Kushner και η οποία απέσπασε το Α' βραβείο, αναγνωρίστηκε η αξία της από 9 στους 11 κριτές. «Ο windscraper αποτελεί μια εξαιρετικά πρωτότυπη και κομψή προσέγγιση ... Αυτή η πρόταση επανασυνδέει το κτήριο με τα στοιχεία του νερού και του αέρα τα οποία είναι κυρίαρχα στο λιμάνι του Πειραιά.» (C. Kondylis). ● «Δημιούργησε μια πανέμορφη και κομψή εικόνα σε κάτι που αναλογικά είναι μια προκλητική μάζα ενός σκελετού» (T. Johnson). ● «Μια πολύ ενδιαφέρουσα πρόταση για ‘αεροσυλλέκτες' με ράβδους σε προέκταση από τη κτήριο» (A. Wood). ● «Αυτή η συναρπαστική σύλληψη μπορεί να βοηθήσει να μειωθεί το περιβαλλοντικό αποτύπωμα οποιουδήποτε υπάρχοντος κτηρίου. Ακόμα κι αν εγείρει κατασκευαστικά ερωτήματα, αυτό το αισθητικό αποτέλεσμα δημιουργεί από την πλευρά της θάλασσας μια «λευκή οπτασία» χάρη στη διαφάνεια και στην κινητικότητα της λευκής όψης» (A-L. Citerne) ● «Την υποστήριξα, αναγνωρίζοντας την πρωτοτυπία της συγκεκριμένης βιοκλιματικής επίλυσης και τη λιτή, μινιμαλιστική, αρχιτεκτονική μορφολογία της» (Π. Δραγώνας). ● «Έχει μια καθαρή και δυνατή ιδέα σε ένα διαγωνισμό ιδεών και ένα υψηλής αξίας αισθητικό αποτέλεσμα» (Α. Τομπάζης). ● «Δίνει μια άμεση, συνεκτική και ποιητική απάντηση στο ερώτημα του διαγωνισμού ιδεών, προτείνοντας ένα παραδειγματικό κτήριο που διαχέεται και ολοκληρώνεται μέσα στη φυσική συνθήκη του περιβάλλοντός του» (Ζ. Κοτιώνης). ● «Η συμβολική δύναμη συνίσταται κυρίως στον διάλογο παλιού-νέου μέσα από την προτεινόμενη ‘αύρα' του κτηρίου φαντάσματος και στην ζωντανή εναρμόνισή της με τη δύναμη του ανέμου» (Α. Τριποδάκης). ● «Η πρόταση διαθέτει αρχιτεκτονικό ‘όραμα', καινοτομία και ισχυρές αισθητικές και περιβαλλοντικές προθέσεις σχεδιασμού» (Νίκος Καλογήρου).
_______

Το κέρδος από το διάλογο που έχει ήδη δρομολογηθεί, εμπλουτίζεται από την περιδιάβαση στα κείμενα τα οποία συνοδεύουν τις πινακίδες των συμμετεχόντων και στα οποία αναπτύσσεται με ιδιαιτερότητα ο προβληματισμός για τη φύση του ψηλού κτηρίου, τη θέση του στο αστικό τοπίο και τη σημασία του για περιβαλλοντικά βιώσιμες πόλεις. Με την ολοκλήρωση πλέον του διαγωνισμού μπορεί να δοθεί η αφορμή για γόνιμους απολογισμούς από την αρχιτεκτονική κοινότητα και ιδιαίτερα από την ελληνική - ακαδημαϊκή και επαγγελματική. Με μηδαμινή εμπειρία στο σχεδιασμό ψηλών κτηρίων, 4 ελληνικές ομάδες διακρίθηκαν με Β' έπαινο αποδεικνύοντας ότι η αρχιτεκτονική στην Ελλάδα διαθέτει το ανθρώπινο δυναμικό ώστε να σταθεί με αξιώσεις στη διεθνή σκηνή. Σε μια χώρα όπου η ανέγερση έστω και ενός ψηλού κτηρίου έχει παγώσει για πάνω από τρεις δεκαετίες, ο ανασχεδιασμός του πύργου στον Πειραιά μπορεί να δώσει το έναυσμα για μια ουσιαστικότερη ανάπτυξη των επιχειρημάτων για τη θέση του ψηλού κτηρίου στην Αθήνα. Η πρόκληση, αλλά και η ευθύνη για τον ιδιοκτήτη του πύργου είναι πολλαπλάσιες κατά το γεγονός ότι ο μοναδικός σύγχρονος ουρανοξύστης στο αττικό τοπίο και για το άμεσο μέλλον δεν μπορεί παρά να είναι αυτός του Πειραιά. Ο διαγωνισμός έδωσε την ευκαιρία ο πύργος να «ενδυθεί» με σχεδιαστική ποιότητα. Εάν ο Δήμος Πειραιά το τολμήσει, το Α' βραβείο μπορεί να αποδείξει ότι η αρχιτεκτονική του καινοτομία είναι εφαρμόσιμη.

Μανώλης Αναστασάκης
Αρχιτέκτων, οργανωτικός υπεύθυνος του διαγωνισμού

Δείτε τα βραβεία και τις διακρίσεις ΕΔΩ

Δείτε τις 69 προτάσεις που πέρασαν στην Β΄Φάση ΕΔΩ (flip .doc)

Δείτε και τις 380 συμμετοχές του διαγωνισμού ΕΔΩ (flip .doc)

Έκδοση βιβλίου με όλες τις αρχιτεκτονικές προτάσεις του διαγωνισμού ΕΔΩ

Λοιπές πλήροφορίες στο web site του διαγωνισμού (προκήρυξη-downloads,κα.) ΕΔΩ

Τα εγκαίνια - Ομιλίες της έκθεσης στην Αθήνα. ΕΔΩ

Workshop  ΕΔΩ

Συνέντευξη Τύπου 25/02/2010  ΕΔΩ